ਭਾਰਤ ਪੁਲਾੜ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇੱਕ ਉੱਚੀ ਛਾਲ ਮਾਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਚੰਦਰਯਾਨ-3 ਮਿਸ਼ਨ ਦੇ ਤਹਿਤ 23 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਰੋਵਰ ਨੇ ਚੰਦਰਮਾ ਦੇ ਦੱਖਣੀ ਧਰੁਵ ‘ਤੇ ਸਾਫਟ ਲੈਂਡਿੰਗ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਹੁਣ ਭਾਰਤੀ ਪੁਲਾੜ ਖੋਜ ਸੰਗਠਨ (ਇਸਰੋ) ਨੇ ਆਪਣੇ ਸੌਰ ਮਿਸ਼ਨ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ‘ਚ ਪਹਿਲਾ ਕਦਮ ਚੁੱਕਿਆ ਹੈ।
ਸ਼ਨੀਵਾਰ ਯਾਨੀ 2 ਸਤੰਬਰ ਨੂੰ, ਇਸਰੋ ਨੇ ਸ਼੍ਰੀਹਰੀਕੋਟਾ ਤੋਂ ਆਦਿਤਿਆ ਐਲ1 ਨੂੰ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ। ਹੁਣ ਤੋਂ ਚਾਰ ਮਹੀਨੇ ਬਾਅਦ, ਪੁਲਾੜ ਯਾਨ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਸੂਰਜ ਦੇ ਨੇੜੇ ਆਪਣੇ ਹਾਲੋ ਆਰਬਿਟ, ਐਲ1, ਵਿੱਚ ਸੈਟਲ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ।
ਸੂਰਿਆ ਮਿਸ਼ਨ ਦਾ ਨਾਂ ਆਦਿਤਿਆ ਐਲ-1 ਕਿਉਂ ਰੱਖਿਆ
ਮਾਹਿਰਾਂ ਨੇ ਮਿਸ਼ਨ ਦੀ ਸਫ਼ਲ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖਤਾ ਲਈ ਇਸ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਦੀ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕੀਤੀ। ਧਰਤੀ ਅਤੇ ਸੂਰਜ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਪੰਜ ਲੈਗਰੇਂਜੀਅਨ ਪੁਆਇੰਟ (ਪਾਰਕਿੰਗ ਜ਼ੋਨ) ਹਨ ਜਿੱਥੇ ਕੋਈ ਵਸਤੂ ਪਹੁੰਚਣ ‘ਤੇ ਰੁਕ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਸੂਰਿਆ ਮਿਸ਼ਨ ਨੂੰ ਆਦਿਤਿਆ ਐਲ-1 ਦਾ ਨਾਂ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਧਰਤੀ ਤੋਂ 15 ਲੱਖ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਲਾਗਰੈਂਜੀਅਨ ਪੁਆਇੰਟ 1 (ਐਲ1) ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਕੇ ਆਪਣੇ ਅਧਿਐਨ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰੇਗਾ। ਹੁਣ ਸਵਾਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਸੂਰਜ ਦੇ ਇੰਨੇ ਉੱਚੇ ਤਾਪਮਾਨ ਵਿੱਚ ਸਾਡਾ ਆਦਿਤਿਆ L1 ਕਿਵੇਂ ਕੰਮ ਕਰੇਗਾ? ਆਦਿਤਿਆ L1 ਨੂੰ ਕਿੰਨੀਆਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਵੇਗਾ ਅਤੇ ਸੂਰਜ ਦੇ ਕਿੰਨੇ ਰਾਜ਼ ਆਦਿਤਿਆ L1 ਨੂੰ ਪਤਾ ਹੋਵੇਗਾ?
ਆਦਿਤਿਆ L1 ਸੂਰਜ ਦੇ ਉੱਚੇ ਤਾਪਮਾਨਾਂ ਤੋਂ ਕਿਵੇਂ ਕਰੇਗਾ ਆਪਣੀ ਰੱਖਿਆ
ਸੂਰਜ ਦੀ ਤੀਬਰ ਗਰਮੀ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ, ਆਦਿਤਿਆ L1 ਨੂੰ ਅਤਿ-ਆਧੁਨਿਕ ਗਰਮੀ ਰੋਧਕ ਤਕਨੀਕ ਨਾਲ ਫਿੱਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਬਾਹਰੀ ਹਿੱਸੇ ‘ਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕੋਟਿੰਗ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਜੋ ਇਸ ਨੂੰ ਸੂਰਜੀ ਗਰਮੀ ਤੋਂ ਬਚਾਏਗੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ L1 ‘ਚ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੀਟ ਸ਼ੀਲਡ ਅਤੇ ਹੋਰ ਉਪਕਰਨ ਵੀ ਲਗਾਏ ਗਏ ਹਨ।
ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਮਿਸ਼ਨ ਦਾ ਮੁੱਖ ਉਦੇਸ਼
ਅਸ਼ੋਕਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਅਤੇ ਵਾਈਸ ਚਾਂਸਲਰ ਅਤੇ ਇੰਟਰ-ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਸੈਂਟਰ ਫਾਰ ਐਸਟ੍ਰੋਨੋਮੀ ਐਂਡ ਐਸਟ੍ਰੋਫਿਜ਼ਿਕਸ, ਪੁਣੇ, ਪ੍ਰੋ. ਸੋਮਕ ਰਾਏ ਚੌਧਰੀ ਨੇ ਇਸਰੋ ਦੇ ਸੂਰਜੀ ਮਿਸ਼ਨ ਦੀ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਕਿਹਾ, ‘ਆਦਿਤਿਆ-ਐਲ1 ਮਿਸ਼ਨ ਦੇ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਉਦੇਸ਼ ਹਨ ਪਰ ਇਸਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਉਦਯੋਗ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਦੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪਹਿਲੂਆਂ ਤੱਕ ਫੈਲੇਗਾ। ਪੁਲਾੜ ਮੌਸਮ ਧਰਤੀ ਦੇ ਉੱਚ ਅਕਸ਼ਾਂਸ਼ਾਂ ‘ਤੇ ਦੂਰਸੰਚਾਰ ਅਤੇ ਨੈਵੀਗੇਸ਼ਨ ਨੈਟਵਰਕ, ਉੱਚ ਆਵਿਰਤੀ ਵਾਲੇ ਰੇਡੀਓ ਸੰਚਾਰ, ਹਵਾਈ ਆਵਾਜਾਈ, ਇਲੈਕਟ੍ਰੀਕਲ ਪਾਵਰ ਗਰਿੱਡ, ਅਤੇ ਤੇਲ ਪਾਈਪਲਾਈਨਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਮਿਸ਼ਨ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਸੂਰਜ ਦੇ ਅਸਧਾਰਨ ਕੋਰੋਨਾ ਦੇ ਰਹੱਸਾਂ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਨਾ ਹੈ।
ਕੋਲਕਾਤਾ ਸਥਿਤ ਭਾਰਤੀ ਪੁਲਾੜ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਕੇਂਦਰ ਦੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਸੰਦੀਪ ਚੱਕਰਵਰਤੀ ਨੇ ਕਿਹਾ, ‘ਆਦਿਤਿਆ ਦਾ ਜਨਮ ਲਗਪਗ 15 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ ਇਹ ਸੂਰਜੀ ਕੋਰੋਨਾ ਦੇ ਅਧਾਰ ‘ਤੇ ਪਲਾਜ਼ਮਾ ਵੇਗ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨਾ ਸੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਹ ਆਦਿਤਿਆ-ਐਲ1 ਅਤੇ ਫਿਰ ਆਦਿਤਿਆ ਐਲ1 ਵਿੱਚ ਵਿਕਸਤ ਹੋਇਆ। ਆਖ਼ਰਕਾਰ ਉਪਕਰਨਾਂ ਨਾਲ ਇਸ ਦਾ ਨਾਂ ਆਦਿਤਿਆ-ਐਲ1 ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। “ਜਿੱਥੋਂ ਤੱਕ ਮਿਸ਼ਨ ਯੰਤਰਾਂ ਅਤੇ ਸਮਰੱਥਾਵਾਂ ਦਾ ਸਬੰਧ ਹੈ, ਪੇਲੋਡ ਥੋੜਾ ਨਿਰਾਸ਼ਾਜਨਕ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਨਿਸ਼ਚਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਖੋਜ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਇੱਕ ਨਹੀਂ ਹੈ.”
ਇਸਰੋ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਤੀਜੀ ਪੁਲਾੜ ਏਜੰਸੀ
ਸੈਂਟਰ ਆਫ ਐਕਸੀਲੈਂਸ ਇਨ ਸਪੇਸ ਸਾਇੰਸ, ਕੋਲਕਾਤਾ ਦੇ ਮੁਖੀ ਦਿਵਯੇਂਦੂ ਨੰਦੀ ਨੇ ਸੂਰਜੀ ਮਿਸ਼ਨ ਬਾਰੇ ਕਿਹਾ, ‘ਇਹ ਮਿਸ਼ਨ ਸੂਰਜ ਦੇ ਪੁਲਾੜ ਆਧਾਰਿਤ ਅਧਿਐਨ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਯਤਨ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਇਹ ਸਪੇਸ ਵਿੱਚ ਲਾਗਰੇਂਜ ਪੁਆਇੰਟ L1 ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸਰੋ ਉੱਥੇ ਸੂਰਜੀ ਆਬਜ਼ਰਵੇਟਰੀ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਨਾਸਾ ਅਤੇ ਯੂਰਪੀਅਨ ਪੁਲਾੜ ਏਜੰਸੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤੀਜੀ ਪੁਲਾੜ ਏਜੰਸੀ ਬਣ ਜਾਵੇਗੀ। ਲਾਗਰੇਂਜ ਪੁਆਇੰਟ L1 ਦੇ ਨੇੜੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਕੋਈ ਵੀ ਉਪਗ੍ਰਹਿ ਸੂਰਜ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਧਰਤੀ ਦੇ ਚੱਕਰ ਨਾਲ ਸਮਕਾਲੀ ਹੋਵੇਗਾ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਚੰਦਰਮਾ ਜਾਂ ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਦਖਲ ਦੇ ਸੂਰਜ ਦੇ ਨਿਰਵਿਘਨ ਨਿਰੀਖਣ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਣਗੇ।
ਪੁਲਾੜ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਸੂਰਜ ਦੀ ਗਤੀਵਿਧੀ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਵੀ ਤਬਦੀਲੀ ਧਰਤੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ L1 ‘ਤੇ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਪੂਰਵ ਅਨੁਮਾਨ ਲਈ ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਪਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹੋਵੇਗੀ। ਆਦਿਤਿਆ-ਐਲ1 ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਸੂਰਜ ਦੀ ਗਤੀਵਿਧੀ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪਹਿਲੂਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕਰਨਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕੋਰੋਨਲ ਮਾਸ ਇਜੈਕਸ਼ਨ (ਸੀਐਮਈ) ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਹ ਧਰਤੀ ਦੇ ਨੇੜੇ ਪੁਲਾੜ ਵਾਤਾਵਰਣ ਦੀ ਵੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕਰੇਗਾ ਅਤੇ ਪੁਲਾੜ ਮੌਸਮ ਦੀ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਮਾਡਲਾਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਸਹੀ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਾਬਤ ਹੋਵੇਗਾ।
